1. โครงการศูนย์ภูฟ้าพัฒนาตามพระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

หลักการและเหตุผล 
โครงการศูนย์ภูฟ้าพัฒนาตามพระราชดำริของสมเด็จพระเทพพระรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี  เป็นโครงการพระราชดำริที่สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีได้ทรงเสด็จเยี่ยมราษฎร  อำเภอบ่อเกลือ  จังหวัดน่าน  เมื่อปี พ.ศ. 2538  ทรงเห็นความด้อยโอกาสของประชาชน  จึงทรงโปรดให้ดำเนินการโครงการต่างๆ  เพื่อช่วยเหลือราษฎรในพื้นที่นอกจากนั้นยังมีพระราชดำริเมื่อ วันที่ 30 พฤศจิกายน 2542 ให้มีการสาธิตรูปแบบการเกษตรที่เหมาะสม กับพื้นที่ในรูปแบบวนเกษตร เพื่อให้มีการใช้ที่ดินอย่างถาวรเป็นต้นแบบการพัฒนาพื้นที่ต้นน้ำน่าน จึงทรงโปรดให้จัดตั้งศูนย์ภูฟ้าพัฒนาฯขึ้น

โครงการศูนย์ภูฟ้าพัฒนาตามพระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ตั้งอยู่ที่ ต.ภูฟ้า อ.บ่อเกลือ จ.น่าน มีพื้นที่ประมาณ 2,000 ไร่ เป็นพื้นที่ทำกินของเกษตรกร 1,200 ไร่ พื้นที่ส่วนกลาง(พื้นที่ทรงงาน) 800 ไร่ มีจำนวนเกษตรกรในพื้นที่ 127 ครอบครัว ผลผลิตข้าวไร่ประมาณ 20 ถังต่อไร่

จากการวิเคราะห์พื้นที่พบประเด็นปัญหาต่างๆ ในพื้นที่เป้าหมายคือ เกษตรกรเกือบทั้งหมดไม่สามารถผลิตข้าวให้เพียงพอต่อการบริโภคในครัวเรือนตนเอง ปัญหาดังกล่าวส่งผลกระทบอย่างกว้างขวางในหลายด้าน ทั้งด้านสังคม เศรษฐกิจ รวมถึงสภาพแวดล้อมในระดับท้องถิ่น และโดยรวมของประเทศในที่สุด ฉะนั้นกิจกรรมเป้าหมายหลัก คือ การเพิ่มผลผลิตข้าวตามแบบเศรษฐกิจพอเพียงควบคู่กับการพัฒนาความสมดุลของทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

วัตถุประสงค์
- เพื่อยกระดับผลผลิตข้าวต่อพื้นที่
- เพื่อนำเทคโนโลยีเรื่องข้าวที่เหมาะสมสู่เกษตรกร
- เพื่อแก้ปัญหาเกษตรกรขาดเมล็ดพันธุ์

เป้าหมาย
- เกษตรกรสามารถผลิตข้าวได้เพียงพอสำหรับบริโภคในครัวเรือน
- เกษตรกรในโครงการมีความรู้เรื่องข้าว
- เกษตรกรมีเมล็ดพันธุ์ข้าวเพียงพอต่อการปลูกในแต่ละปี

ตัวฃี้วัดผลผลิต
เชิงปริมาณ
- เกษตรกรมีการปลูกข้าวไร่แบบขั้นบันไดในโครงการ 5 - 10 ไร่ต่อปี
- มีนาขั้นบันไดสำหรับปลูกข้าวนาดำของเกษตรกร 2 - 5 รายต่อปี
- เกษตรกรปลูกข้าวในนาดำฤดูนาปี หรือนาปรัง 50 - 70 ไร่
- มีเมล็ดพันธุ์ข้าวไร่ และข้าวนาให้เกษตรกรปลูกอย่างพอเพียง
- เกษตรกรได้รับการถ่ายทอดเทคโนโลยีที่เกี่ยวกับข้าว

เชิงคุณภาพ
- ผลผลิตข้าวไร่ที่ปลูกแบบขั้นบันไดได้ไม่น้อยกว่า 300 กิโลกรัมต่อไร่
- ผลผลิตข้าวนาดำที่ปลูกแบบขั้นบันไดได้ไม่น้อยกว่า 400 กิโลกรัมต่อไร่
- ผลผลิตข้าวนาดำ (นาปี และนาปรัง) ได้ไม่น้อยกว่า 500 กิโลกรัมต่อไร่
- เกษตรกรกลุ่มปลูกข้าวได้รับการถ่ายทอดเทคโนโลยีเรื่องข้าย ร้อยละ 100
- ได้เมล็ดข้าวไร่พันธุ์ดี 3-5 พันธุ์ และข้าวนาพันธุ์ดี 2-3 พันธุ์  ให้เกษตรกรปลูกอย่างพอเพียงในรูปของธนาคารพันธุ์ข้าว

วิธีการดำเนินงาน
กิจกรรมการพัฒนาการปลูก และยกระดับผลผลิตข้าวไร่มีขั้นตอนดังนี้
1.พัฒนาพื้นที่ปลูกเป้นแบบขั้นบันได 5-10 ไร่
2.สนับสนุนปัจจัยการเพิ่มผลผลิต (ปุ๋ย)
กิจกรรมการพัฒนาการปลูกและยกระดับผลผลิตข้าวนา มีขั้นตอนดังนี้
1.พัฒนาพื้นที่ปลูกข้าวแบบนาดำในฤดูนาปี และนาปรังเบบเกษตรกรมีส่วนร่วม 30-50 ไร่
2.การใช้พันธุ์ข้าวที่เหมาะสมกับพื้นที่ปลูกข้าวนาดำ (นาปี-นาปรัง) 2-3 พันธุ์
3.สนับสนุนปัจจัยการเพิ่มผลผลิตข้าว (ปุ๋ย)
การถ่ายทอดเทคโนโลยีด้านข้าวมีขั้นตอนดังนี้
1.ฝึกอบรมเกษตรกรผู้ปลูกข้าวไร่ และข้าวนาแบบครบวงจร จำนวน 130 ราย
2.จัดทำแปลงสาธิตการปลูกข้าวนาขั้นบันได พื้นที่ 1 ไร่
3.จัดทำแปลงสาธิตการปลูกข้าวนาดำ (นาปี-นาปรัง) พื้นที่ 1.5 ไร่
การจัตตั้งธนาคารเมล็ดพันธุ์ข้าว 1 แห่ง มีขั้นตอนดังนี้
1.ผลิตเมล็ดข้าวไร่ 3 พันธุ์ (ข้าวขาว ซิวเกลี้ยง ข้าวแจ๊ะ) พื้นที่ 3 ไร่
2.ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวนาดำ 3 พันธุ์ (สันป่าตอง 1  แพร่ 1  กข 14) พื้นที่ 5 ไร่
3.การบริหารจัดการโดยกลุ่มเกษตรกรในรูปแบบคณะกรรมการ

ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ
- ผลผลิตข้าวไร่ของเกษตรกรเพิ่มขึ้นมากกว่า 300 กิโลกรัมต่อไร่ และเป็นรูปแบบการปลูกข้าวไร่ที่ยั่งยืน
- ผลผลิตข้าวนาดำของเกษรกรได้ไม่น้อยกว่า 500 กิโลกรัมต่อไร่ และเป็นรูปแบบการปลูกข้าวที่ถูกต้องและเหมาะสม
- เกษตรกรมีความรู้ด้านข้าวอย่างครบวงจร
- เกษตรกรมีธนาคารเมล็ดพันธุ์ข้าว และมีเมล็ดพันธุ์ข้าวไร่ไว้ปลูกอย่างน้อย 3 พันธุ์ และมีเมล็ดพันธุ์ข้าวนาดำอย่างน้อย 3 พันธุ์ไว้ปลูกอย่างพอเพียง

สถานที่ดำเนินงาน
- บ้านห่างทางหลวง บ้านผาสุข  ตำบลภูฟ้า  อำเภอบ่อเกลือ  จังหวัดน่าน  แปลงทดลองศูนย์วิจัยข้าวแพร่  อำเภอเมือง  จังหวัดแพร่

------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.  โครงการกองทุนข้าวพระราชทานในสมเด็จพระเทพพระรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

หลักการและเหตุผล
โครงการกองทุนข้าวพระราชทานในสมเด็จพระเทพพระรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี  จัดตั้งขึ้นเพื่อแก้ไขปัญหาการขาดแคลนข้าวและเป้นการสร้างกองทุนสำรองสำหรับเตรียมความพร้อมในการช่วยเหลือตนเองได้ในอนาคต  ปัจจุบันมีกรขยายผลสู่พื้นที่ใกล้เคียง  และศูนย์วิจัยข้าวแพร่ได้รับมอบหมายให้เป็นหน่วยงานหนึ่งที่ต้องเข้าไปช่วยเหลือในด้านการปลูก  การใช้ปัจจัยการผลิตที่ถูกต้องเหมาะสมและถ่ายทอดเทคโนโลยีด้านข้าวอย่างครบวงจรให้กัยเกษตรกรในพื้นที่ดังกล่าว

วัตถุประสงค์
- เพื่อสนับสนุนช่วยเหลือเกษตรกรที่ขาดแคลนข้าวปลูกและข้าวบริโภคอย่างพอเพียง
- เพื่อให้เกษตรกรมีความรู้เรื่องการผลิตข้าวอย่างมีประสิทธิภาพ

เป้าหมาย
- เกษตรกรมีเมล็ดพันะข้าวพันธุ์ดีไว้ปลูกในพื้นที่อย่างเพียงพอ
- เกษตรกรมีความรู้เรื่องการผลิตข้าวและการเพิ่มผลผลิตข้าวต่อพื้นที่

ตัวชี้วัดผลผลิต (Output) หรือผลลัพธ์ (Out come) ของโครงการ
เชิงปริมาณ
- เกษตรกรในโครงการสามารถพัฒนาระบบการผลิตข้าวอย่างมีประสิทธิภาพ
- เกษตรกรได้รับการพัฒนาองค์ความรู้ในการผลิตข้าวทุกด้าน
เชิงคุณภาพ
- ผลผลิตข้าวได้ไม่น้อยกว่า 500 กิโลกรัมต่อไร่
- เกษตรกรทุกคนในโครงการได้รับการพัฒนาการปลูกข้าวอย่างมีประสิทธิภาพ

วิธีการดำเนินงาน
กิจกรรมการพัฒนาการผลิตข้าวได้อย่างมีประสิทธิภาพ  มีขั้นตอนการปฏิบัติงานดังนี้
1. จัดทำแปงการเรียนรู้การปลูกและการเพิ่มผลผลิตข้าวแบบเกษตรกรมีส่วนร่วม
2. จัดทำแปลงผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวพันธุ์ดีแบบเกษตรกรมีส่วนร่วม
3. พัฒนาระบบการผลิตข้าวแบบปลอดภัยไร้สารพิษ
กิจกรรมการถ่ายทอดเทคโนโลยีการผลิตข้าว  มีขั้นตอนการปฏิบัติงานดังนี้
1.ฝึกอบรมเกษตรกรให้มีความรู้ด้านข้าวอย่างครบวงจร

ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ
- เกษตรกรมีเมล็ดพันธุ์ข้าวพันธุ์ดีไว้ใช้ในโครงการและสามารถพึ่งตนเองได้
- เกษตรกรมีความรู้ความสามารถในการพัฒนาการผลิตข้าวอยางมีประสิทธิภาพและปลอดภัยจากสารพิษ

สถานที่ดำเนินงาน
- เกษตรกรตำบลป่าคา  ตำบลศรีภูมิ  ตำบลตาลชุม  อำเภอท่าวังผา  จังหวัดน่าน

--------------------------------------------------------------------------------------------

3. โครงการพัฒนาบ้านกอก-บ้านจูน  อันเนื่องมาจากพระราชดำริ

หลักการและเหตุผล
โครงการพัฒนาบ้านกอก-บ้านจูน (อันเนื่องมาจากพระราชดำริ) เป็นโครงการที่ตั้งขึ้นหลังจากที่สมเด็จพระนางเจ้า พระบรมราชินีนาถได้เสด็จฯ ทรงเยี่ยมราษฎรบ้านจูนใต้  ตำบลภูคา  อำเภอปัว  จังหวัดน่าน  เมื่อวันที่  16  กุมภาพันธ์  2543  ได้พระราชทานพระราชดำริแก่หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง  โดยทรงเน้นให้ดำเนินการพัฒนาจากข้างในก่อนแล้วค่อยระเบิดออกไปข้างนอก  ในด้านการพัฒนาอาชีพให้พิจารณาส่งเสริมราษฏรทำการเกษตรให้เหมาะสมกับพื้นที่  เช่น  การทำนาแบบขั้นบันไดเพื่อลดการใช้พื้นที่ทำการเกษตรให้น้อยลง  ซึ่งโครงการพัฒนาบ้านกอก-บ้านจูนฯ  มีพื้นที่โครงการประมาณ 12,500 ไร่ ตั้งอยู่ในหมุ่ที่  11  ตำบลภูคา  อำเภอปัว  จังหวัดน่าน  ลัษณะเป้นพื้นที่ป่าเขาสูงชัน  มีความสูงจากน้ำทะเลระดับปานกลาง  800-1,200 เมตร
ราษฏรเป็นชนเผ่าถิ่นใช้ภาษาลัวะเป็นภาษาพูด  ผลผลิตข้าวที่ได้ไม่เพียงพอต่อการบริโภคในครัวเรือนตลอดทั้งปี  ศูนย์วิจัยข้าวพร่ได้รับมอบหมายให้ดำเนินการพัฒนาการเกษตรฯในส่วนที่เกี่ยวข้องกับข้าว  ได้แก่  การสาธิตกรส่งเสริมการให้คำแนะนำ  และช่วยเหลือเหกษตรกรในพื้นที่โครงการฯ  ในด้านการปลูกข้าวไร่  การปลูกข้าวนาดำในพื้นที่นาขุดขั้นบันไดบนไหล่เขาที่ได้ดำเนินการมาตั้งแต่ปี พ.ศ.2545  เป็นต้นมา  ทั้งนี้เพื่อเพิ่มผลผลิตข้าวให้ราษฏรมีข้าวเพียงพอต่อการบริโภคได้ตลอดปี

วัตถุประสงค์
- เพื่อให้ความรู้และส่งเสริมสนับสนุนการปลูกข้าวไร่และข้าวนาดำในพื้นที่นาขุดขั้นบันได
- เพื่อยกระดับผลผลิตข้าวต่อพื้นที่ให้สูงขึ้น  โดยการใช้พันธุ์ข้าวที่เหมาะสมกับพื้นที่

เป้าหมาย
- เกษตรกรปลูกข้าวในพื้นที่นาขุดขั้นบันได  แบบนาดำ  350 ไร่
- ผลผลิตข้าวนาดำมากกว่า 500 กิโลกรัมต่อไร่
- เกษตรกรปลูกข้าวไม่น้อยกว่า 100 ราย  ได้รับการถ่ายทอดเทคโนโลยีด้านข้าวครบวงจรอย่างถูกต้องและเหมาะสม

ตัวชี้วัดผลผลิต (Output) หรือผลผลัพธ์ (Outcome) ของโครงการฯ
เชิงปริมาณ
- มีนาขุดขั้นบันไดสำหรับปลูกข้าวนาดำ 350 ไร่
- เกษตรกรมีพันธุ์ข้าวเพียงพอ ในการปลูกแบบนาดำ
เชิงคุณภาพ
- ผลผลิตข้าวที่ปลูกแบบนาดำได้ไม่น้อยกว่า  500  กิโลกรัมต่อไร่
- มีพันธุ์ข้าวปลูกไม่น้อยกว่า  5 พันธุ์

วิธีการดำเนินงาน
กิจกรรมการปลูกข้าวนาดำแบบเกษตรกรมีส่วนร่วม  มีขั้นตอนการปฏิบัติงานดังนี้
1. สนับสนุนปัจจัยการผลิตที่จำเป็นต่อการเพิ่มผลผลิตข้าวนาดำ  เช่น  พันธุ์ข้าว  และปุ๋ย
2. สนับสนุนการเตรียมพื้นที่ปลูกข้าวนาดำ
กิจกรรมการถ่ายทอดเทคโนโลยีด้านข้าวอย่างถูกต้องและเหมาะสมมีขั้นตอนการปฏิบัติงานดังนี้
1. อบรมเกษตรกรผู้ปลูกข้าวให้มีความรู้ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับข้าวอย่างครบวงจร  การปลูก  การดูแลรักษา  การเก็บเกี่ยว  และการคัดเลือกพันธุ์
2. ให้มีการเรียนรู้จากการปฏิบัติจริง
กิจกรรมการจัดทำแปลงการสาธิตการปลูกข้าวนดำ  มีขั้นตอนการปฏิบัติงานดังนี้
1. จัดทำแปลงสาธิตที่มีการแสดงการเตรียมพื้นที่  การตกกล้าข้าว  การปลูก  การดูแลรักษาข้าว  การจัดการธาตุอาหารพืช  การจัดการศัตรูพืช  ตามช่วงเวลาการเติบโตของข้าว
2. จัดทำแปลงการทดสอบพันธุ์ข้าวที่เหมาะสมกับพื้นที่ๆ ปลูกข้าวแบบนาดำ โดยใช้ข้าวพันธุ์ดีในพื้นที่และนอกพื้นที่  คัดเลือกพันธะที่ให้ผลผลิตสูง  และเกษตรกรชอบไว้ปลูกขยายพันธุ์ต่อไป

ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ
- เกษตรกรมีผลผลิตข้าวเพิ่มขึ้นจนเพียงพอต่อการบริโภคมนครัวเรือน
- ทรัพยากรป่าไม้ในโครงการไรบความอนุรักษ์  และฟื้นฟู  เนื่องจากการใช้พื้นทีการปลูกข้าวไร่ลดลง

สถานที่ดำเนินงาน
- หมู่ที่ 1  ตำบลภูคา  อำเภอปัว  จังหวัดน่าน

---------------------------------------------------------------------------------

4.  โครงการพัฒนาความมั่นคงพื้นที่ลุ่มน้ำน่านอันเนื่องมาจากพระราชดำริ

หลักการและเหตุผล
โครงการพัฒนาเพื่อความมั่นคงพื้นที่ลุ่มน้ำน่าน  เป็นโครงการที่จัดขึ้นตามแนวพระราชดำริ  ที่จะให้พัฒนาชาวเขาและผู้ร่วมพัฒนาชาติไทยแก้ปัญกาความมั่นคงตามแนวชายแดน  และพัฒนาพื้นที่ให้มีการใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างเหมาะสม  ศูนย์วิจัยข้าวแพร่ได้รับมอบหมายห้ช่วยพัฒนาด้านข้าวให้กับบุคคลเป้าหมายในโครงการดังกล่าว

วัตถุประสงค์
- เพื่อยกระดับผลผลิตข้าวต่อพื้นที่
- เพื่อลดพื้นที่การทำไร่เลื่อนลอย  และเกษตรกรมีความรู้เรื่องข้าวโดยมีการพัฒนาระบบการปลูกแบบยั่งยืน

เป้าหมาย
- ได้ผลผลิตข้าวต่อพื้นที่เพิ่มมากขึ้น  ข้าวไร่มากกว่า  300  กิโลกรัมต่อไร่
- เกษตรกรมีความรู้เรื่องข้าว

ตัวชี้วัดผลผลิต (Output) หรือผลผลัพธ์ (Outcome) ของโครงการฯ
เชิงปริมาณ
- พื้นที่ปลูกข้าวแบบเลื่อนลอยลดลง  เกษตรกรมีการพัฒนาระบบการปลูกข้าวอย่างยั่งยืน
- เกษตรกรมีความรู้เรืองข้าว
เชิงคุณภาพ
- ผลผลิตข้าวเพิ่มขึ้นจากเดิม  ร้อยละ 50-100
- เกษตรกรผ่านการอบรมมีความรู้เรื่องข้าว  สามารถพัฒนาระบบการปลูกข้าวแบบยั่งยืน  ร้อยละ  50-100

ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ
- ได้พื้นที่ปลูกข้าวอย่างยั่งยืนและผลผลิตข้าวต่อพื้นที่เพิ่มขึ้น
- เกษตรกรมีความรู้เรื่องข้าวอย่างถูกต้องและเหมาะสม  มีการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ

สถานที่ดำเนินงาน
- บ้านสว่าง  ตำบลหนองแดง  อำเภอแม่จริม  จังหวัดน่าน
- บ้านทุ่งกวาง  ตำบลหมอเมือง  อำเภอแม่จริม  จังหวัดน่าน
- บ้านน้ำรีพัฒนา  ตำบลขุนน่าน  อำเภอเฉลิมพระเกียรติ  จังหวัดน่าน
- บ้านขุนน่าน  ตำบลขุนน่าน  อำเภอเฉลิมพระเกียรติ  จังหวัดน่าน
- บ้านห้วยหยวก  ตำบลแม่คะนิง  อำเภอท่าวังผา  จังหวัดน่าน
- บ้านแม่สะนาน  อำเภอสันติสุข  จังหวัดน่าน
- บ้านน้ำมืด  อำเภอเชียงกลาง  จังหวัดน่าน

------------------------------------------------------------------------------

5.โครงการพัฒนาการเกษตรที่สูง  ตามพระราชดำริ  บ้านสะจุก-สะเกี้ยง

หลักการและเหตุผล
เป็นโครงการสนองพระราชดำริสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์  พระบรมราชินีนาถ  ที่จัดตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2547 เพื่อให้ราษฎรในพื้นที่ใกล้เคียงมีส่วนร่วมในโครงการฯ  ได้เรียนรู้กาทำการเกษตรอย่างถูกหลักวิชาการ  ศูนย์วิจัยข้าวแพร่  ได้รับมอบหมายให้เป็นหน่วยงานที่สนับสนุนช่วยเหลือราษฎรในการปลูกข้าวให้ได้ผลผลิตเพียงพอต่อการบริโภค

วัตถุประสงค์
- เพื่อถ่ายทอดเทคโนโลยีการปลูกข้าวที่เหมาะสมกับพื้นที่ให้ราษฎรในโครงการ
- เพื่อสนับสนุนการปลูกข้าวนาขั้นบันไดและยกระดับผลผลิตข้าวต่อพื้นที่

เป้าหมาย
- เกษตกรในโครงการฯ 50 คน  ได้รับการถ่ายทอดเทคโนโลยีการปลูกข้าว
- นาขั้นบันไดของเกษตรกรในโครงการฯ 50 ไร่  ได้รับการพัฒนาและยกระดับผลผลิตข้าวต่อพื้นที่

ตัวชี้วัดผลผลิต (Output) หรือผลผลัพธ์ (Outcome) ของโครงการฯ
เชิงปริมาณ
- การเพิ่มขึ้นของนาขั้นบันไดในโครงการ
- เกษตรกรกลุ่มปลูกข้าวได้รับการถ่ายทอดเทคโนโลยีด้านข้าวไร่และนาดำ  ในนาขั้นบันได
เชิงคุณภาพ
- ผลผลิตข้าวนาขั้นบันไดได้ไม่น้อยกว่า 400 กิโลกรัมต่อไร่
- เกษตรกรมีความรู้เรื่องการปลูกข้าวทุกคน

วิธีการดำเนินงาน
กิจกรรมการยกระดับผลผลิตข้าวนาดำในนาขั้นบันได  มีขั้นตอนการปฏิบัติงานดังนี้
- สนับสนุนฟื้นฟูการทำนาดำในนาขั้นบันไดให้กับเกษตรกรในโครงการ
- สนับสนุนปัจจัยการเพิ่มผลผลิตข้าวนาขั้นบันได
กิจกรรมการถ่ายทอดเทคโนโลยีด้านข้าว  มีขั้นตอนการปฏิบัติงานดังนี้
- ฝึกอบรมการทำนาขั้นบันไดให้กับเกษตรกร
- จัดทำแปลงสาธิตและทดสอบพันธุ์ข้าวในพื้นที่

ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ
- เกษตรกรในโครงการมีการพัฒนาการปลูกข้าวนาดำมากขึ้น  ลดการปลูกข้าวแบบเลื่อนลอย
- เกษตรกรมีความรู้เรื่องข้าวสามารถยกระดับผลผลิตข้าวต่อพื้นที่ให้มากขึ้น

สถานที่ดำเนินงาน
- บ้านสะจุก-สะเกี้ยง  ตำบลขุนน่าน  อำเภอเฉลิมพระเกียรติ  จังหวัดน่าน

------------------------------------------------------------------------------

6.โครงการสถานีพัฒนาการเกษตรที่สูงตามพระราชดำริ  บ้านสบขุ่น

หลักการและเหตุผล
เป็นโครงการสนองพระราชดำริสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์  พระบรมราชินีนาถ  ที่ต้องการให้ราษฎรทำการเกษตรที่เหมาะสมกับพื้นที่  มีการปลูกพืชแบบนาขั้นบันได  ลดการทำลายทรัพยากรธรรมชาติ  ศูนย์วิจัยข้าวแพร่ได้มอบหมายให้ดำเนินงานด้านข้าวให้กับราษฎรในโครงการฯ  ได้มีการปลูกข้าวอย่างถูกต้องและเหมาะสมกับพื้นที่ตามแนวพระราชดำริฯ ดังกล่าว

วัตถุประสงค์
- เพื่อถ่ายทอกเทคโนโลยีการปลูกข้าวที่เหมาะสมกับพื้นที่ให้ราษฎรในโครงการ
- เป็นต้นแบบการปลูกพืชแบบอนุรักษ์และรักษาสภาพแวดล้อม

เป้าหมาย
- พื้นที่ปลูกข้าวนาดำของเกษตรกร 50 ราย พื้นที่ 100 ไร่  ผลผลิตไม่น้อยกว่า  500 กิโลกรัมต่อไร่
- พื้นที่ปลูกข้าวไร่แบบนาขั้นบันได 1 ราย 1 ไร่

ตัวชี้วัดผลผลิต (Output) หรือ ผลผลัพธ์ (Outcome) ของโครงการ
เชิงปริมาณ
- เกษตรกรมีการปลูกข้าวนาดำอย่างถูกต้องและเหมาะสมกับพื้นที่มากกว่า  10  ไร่
- เกษตรกรได้รับการถ่ายทอดเทคโนโลยด้านข้าว
เชิงคุณภาพ
- ผลผลิตข้าวนาดำไม่น้อยกว่า  500  กิโลกรัมต่อไร่
- เกษตรกรมีความรู้ด้านข้าวอย่างครบวงจรไม่น้อยกว่า 50 ราย

วิธีการดำเนินงาน
กิจกรรมการถ่ายทอดเทคโนโลยีการปลูกข้าวนาดำ  มีขั้นตอนการปฏิบัติงานดังนี้
1.อบรมเกษตรกรกลุ่มปลูกข้าวนาดำ
2.สนับสนุนปัจจัยการผลิตที่จำเป็นต่อการเพิ่มผลผลิตข้าว
3.จัดทำแปลงสาธิตและทดสอบพันธุ์ข้าวนาดำ
กิจกรรมการถ่ายทอดเทคโนโลยีการปลูกข้าวไร่  มีขั้นตอนการปฏิบัติงานดังนี้
1.อบรมเกษตรกรของกลุ่มปลูกข้าวไร่ของนาขั้นบันได
2.สนับสนุนปัจจัยการผลิตที่จำเป็นต่อการให้ผลผลิตข้าว
3.จัดทำแปลงสาธิตการปลูกข้าวไร่แบบขั้นบันได

ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ
- เกษตรกรมีความรู้เรื่องการปลูกข้าวไร่และข้าวนาดำอย่างถูกต้องและยกระดับผลผลิตข้าว
- มีการใช้พื้นที่อย่างเหมาะสมเป็นการช่วยอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ

สถานที่ดำเนินงาน
- บ้านสบขุ่น  ตำบลป่าคา  อำเภท่าวังผา  จังหวัดน่าน

-------------------------------------------------------------------------------

7. โครงการพัฒนาการเกษตรที่สูงภูพยัคฆ์ตามพระราชดำริ

หลักการและเหตุผล
เป็นโครงการสนองพระราชดำริของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์  พระบรมราชินีนาถ ในการให้ความช่วยเหลือราษฎรให้มีข้าวเพียงพอต่อการบริโภคและทำการเกษตรอย่างถูกต้อง  มีการใช้พื้นที่ทำการเกษตรอย่างเหมาะสม  เช่น  การทำนาขั้นบันได  ศูนย์วิจัยข้าวแพร่ได้รับมอบหมายให้เข้าดำเนินการให้ความช่วยเหลือราษฎรในพื้นที่โครงการ

วัตถุประสงค์
- เพื่อยกระดับผลผลิตข้าวต่อพื้นที่ให้สูงขึ้น  ราษฎรมีข้าวเพียงพอต่อการบริโภค
- ถ่ายทอดเทคโนโลยีการปลูกข้าวที่ถูกต้องและเหมาะสมกับพื้นที่  ลดการใช้พื้นที่ปลูกข้าวและลดการทำไร่เลื่อนลอย

เป้าหมาย
- ได้ผลผลิตข้าวที่ปลูกแบบนาดำในนาขั้นบันไดเพิ่มมากขึ้น
- เกษตรกรไม่น้อยกว่า 50 ราย ได้รับการถ่ายทอดเทคโนโลยีการปลูกข้าวอย่างถูกต้องและเหมาะสมกับพื้นที่

ตัวชี้วัดผลผลิต (Output) หรือ ผลผลัพธ์ (Outcome) ของโครงการ
เชิงปริมาณ
- มีการพัฒนาการปลูกข้าวแบบนาขั้นบันไดเพิ่มมากขึ้น
- เกษตรกรมีความรู้เรื่องการปลูกข้าวได้อย่าถูกต้องเหมาะสมต่อพื้นที่
- พื้นที่การทำไร่เลื่อนลอยลดลง
เชิงคุณภาพ
- ได้ผลผลิตข้าวที่ปลูกแบบนาดำในนาขั้นบันได  ไม่น้อยกว่า 500 กิโลกรัมต่อไร่
- เกษตรกรมีความรู้เรื่องข้าวมากขึ้น
- ทรัพยากรป่าไม้ได้รับการฟื้นฟู

วิธีการดำเนินงาน
กิจกรรมการยกระดับผลผลิตข้าวต่อพื้นที่  มีขั้นตอนการปฏิบัติงานดังนี้
1.เลือกพื้นที่เกษตรกรเป้าหมายที่จะใช้เป้นต้นแบบ  การพัฒนาการปลูกข้าวให้ได้ผลผลิตสูง
2.สนับสนุนปัจจัยการเพิ่มผลผลิตข้าวที่จำเป็น
กิจกรรมการถ่ายทอดเทคโนโลยีด้านข้าวให้เกษตรกร มีขั้นตอนการปฏิบัติงานดังนี้
1.อบรมเกษตรกรที่ปลูกข้าวไม่น้อยกว่า 50 ราย
2.จัดทำแปลงสาธิตการปลูกข้าวนาดำให้เกษตรได้เรียนรู้
3.จัดทำแปลงทดสอบพันธุ์ข้าวที่เหมาะสมกับพื้นที่

ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ
- เกษตรกรได้ผลผลิตข้าวต่อพื้นที่เพิ่มมากขึ้น
- เกษตรกรได้รับความรู้เรื่องการปลูกข้าวอย่างถูกต้องเหมาะสมกับพื้นที่
- ลดพื้นที่ปลูกข้าวแบบเลื่อนลอย  ทรัพยากรป่าไม้ได้รับการฟื้นฟู

สถานที่ดำเนินงาน
- บ้านน้ำรีพัฒนา บ้านน้ำช้าง  อำเภอเฉลิมพระเกียรติ  จังหวัดน่าน

--------------------------------------------------------------------------

8. โครงการรักษ์น้ำเพื่อพระแม่ของแผ่นดินลุ่มน้ำขุนน่าน

หลักการและเหตุผล
โครงการรักษ์น้ำเพื่อพระแม่ของแผ่นดินลุ่มน้ำขุนน่าน  เป็นโครงการที่กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ได้พิจารณาขยายผลโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ  เพื่อสนองพระราชเสาวนีย์ของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์  พระบรมราชินีนาถ  ดำเนินการขยายผลโครงการสถานีพัฒนาการเกษตรที่สูงตามพระราชดำริบ้านสะจุก-สะเกี้ยง  ซึ่งมีพื้นที่โครงการประมาณ 105,412 ไร่  มี 15 หมู่บ้าน  ประชากรประมาณ 4,381 คน  ศูนย์วิจัยข้าวแพร่ สำนักวิจัยและพัฒนาข้าว กรมกรข้าว  ได้รับมอบหมายให้ดำเนินการในการพัฒนาส่งเสริมสนับสนุนการปลูกข้าวของเกษตรกรในโครงการให้ได้ผลผลิตมากขึ้นเพียงพอต่อการบริโภคในครัวเรือน

วัตถุประสงค์
- เพื่อพัฒนาระบบการปลูกข้าวในพื้นที่ข้าวนาขั้นบันไดและขยายผลการทำนาขั้นบันได  เพื่อยกระดับผลผลิต
- ถ่ายทอดเทคโนโลยีการปลูกข้าวอย่างถูกต้องและเหมาะสมให้เกษตรกรในพื้นที่โครงการ

เป้าหมาย
- พัฒนาระบบการปลูกข้าวนาขั้นบันไดในแปลงเกษตรกรพื้นที่ 30 ไร่
- ถ่ายทอดเท๕โนโลยีการปลูกข้าวนาขั้นบันไดให้เกษตรกร 60 ราย

ตัวชี้วัดผลผลิต (Output) หรือ ผลผลัพธ์ (Outcome) ของโครงการ
เชิงปริมาณ
- เกษตรกรได้นาขั้นบันไดเพื่อปลูกข้าวเพิ่มขึ้นปีละ 5-10 ไร่
- เกาตรกรได้รับการฝึกอบรมด้านข้าว  สามารถเพิ่มผลผลิตข้าวได้
เชิงคุณภาพ
- ผลผลิตข้าวที่ปลูกในสภาพนาขั้นบันไดได้ไม่น้อยกว่า 400 กิโลกรัมต่อไร่
- เกษตรกรผู้ปลูกข้าวทุกคนได้รับการถ่ายทอดเทคโนโลยีด้านข้าวแบบครบวงจร

วิธีการดำเนินงาน
กิจกรรมพัฒนาการปลกข้าวนาขั้นบันไดเพื่อเพิ่มผลผลิตข้าว  มีขั้นตอนการปฏิบัติงานดังนี้
1.สนับสนุนและส่งเสริมการปลูกข้าวแบบข้าวนาขั้นบันไดเพื่อเพิ่มผผลิตข้าว  โดยเกษตรกรมีส่วนร่วม
2.สนับสนุนปัจจัยการผลิตที่จำเป็นต่อการเพิ่มผลผลิตข้าว
กิจกรรมการถ่ายทอดเทคโนโลยีด้านข้าว  มีขั้นตอนการปฏิบัติงานดังนี้
1.คัดเลือกเกษตรกรกลุ่มปลูกข้าวมาฝึกอบรมในเรื่องข้าวอย่างครบวงจร
2.นำไปศึกษาดูงานในโครงการที่ประสบผลสำเร็จแล้ว

ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ
- ได้พื้นที่ปลูกข้าวอย่างยั่งยืน และได้ผลผลิตข้าวเพิ่มขึ้น ลดการใช้พื้นที่ปลูกข้าวไร่
- เกษตรกรมีความรู้เรื่องการปลูกข้าวอย่างถูกต้องและเหมาะสมกับพื้นที่ เป็นการช่วยอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ

สถานที่ดำเนินงาน
- บ้านสะจุก  บ้านสะเกี้ยง  บ้านซ้อ  ตำบลขุนน่าน  อำเภอเฉลิมพระเกียรติ  จังหวัดน่าน

---------------------------------------------------------------------------------

9. โครงการรักษ์น้ำเพื่อพระแม่ของแผ่นดิลุ่มน้ำลี

หลักการและเหตุผล
โครงการรักษ์น้ำเพื่อพระแม่ของแผ่นดินลุ่มน้ำลี  เป็นโครงการสนองพระราชเสาวนีย์ของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ  ที่กระทรวงเกษตรและสหกรณ์จัดทำขึ้นเพื่อกรช่วยเหลือราษฎรและฟื้นฟูระบบการปลูกข้าวในพื้นที่ประสบอุทกภัยน้ำท่วม  โดยศูนย์วิจัยข้าวแพร่ได้รับมอบหมายให้เข้าดำเนินการฟื้นฟูในส่วนที่เกี่ยวข้องกับการปลูกข้าวของเกษตรกรที่ได้รับความเสียหายจากการเกิดอุทกภัยในพื้นที่ดังกล่าว

วัตถุประสงค์
- เพื่อช่วยเหลือราษฎรที่ประสบอุทกภัยร้ายแรงให้สามารถฟื้นฟูอาชีพได้ใหม่และมีเมล็ดพันธุ์ข้าวพันธุ์ดีปลูกอย่างทั่วถึง

เป้าหมาย
- เกษตกรสามารถฟื้นฟูการปลูกข้าวในพื้นที่ที่ประสบอุทกภัยให้ได้ผลผลิจข้าวเพียงพอต่อการบริภค
- เกษตรกรมีเมล็ดพันะข้าวพันธุ์ดีใช้อย่างทั่วถึง

ตัวชี้วัดผลผลิต (Output) หรือ ผลผลัพธ์ (Outcome) ของโครงการ
เชิงปริมาณ
- พื้นที่นาข้าวได้รับการฟื้นฟู
- เกษตรกรไม่ขาดแคลนเมล็ดพันธุ์ข้าวพันะดีที่จะปลูกในพื้นที่
เชิงคุณภาพ
- ผลผลิตข้าวได้ไม่น้อยกว่า 600 กิโลกรัมต่อไร่
- มีเมล็ดพันะข้าวพันธุ์ดีปลูกอย่างทั่วถึงทุกราย

วิธีการดำเนินงาน
กิจกรรมการผลิตเมล็ดพันะข้าวพันธุ์ดีเพื่อใช้ในพื้นที่  มีขั้นตอนการปฏิบัติงานดังนี้
1.จัดทำแปลงผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวพันะดีแบบเกษตรกรมีส่วนร่วม  จำนวน 2 พันธุ์  พื้นที่ 20 ไร่
กิจกรรมการถ่ายทอดเทคโนโลยีด้านข้าว  มีขั้นตอนการปฏิบัติงานดังนี้
1.จัดฝึกอบรมเกษตรกรในโครงการ ในเรื่องที่เกี่ยวกับข้าวอย่างครบวงจร

ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ
- เกษตรกรมีเมล็ดพันธุ์ข้าวพันธุ์ดีปลูกอย่างทั่วถึง
- เกษตรกรได้รับความรู้เรื่องข้าว  อย่างถูกต้องและเหมาะสม ในการพัฒนาการปลูกข้าวและการเพิ่มผลผลิตข้าว

สถานที่ดำเนินงาน
- บ้านน้ำลี  ตำบลน้ำหมัน  อำเภอท่าปลา  จังหวัดอุตรดิตจถ์
- บ้านน้ำต๊ะ  ตำบลน้ำหมัน  อำเภอท่าปลา จังหวัดอุตรดิตถฺ

****************************************************